یکی از خوراکی‌های کمتر شناخته شده ولی مهم و پر خاصیت که به خوردن آن در روایات اسلامی بسیار سفارش شده است سویق است. در این روایات به سویق گندم، جو، عدس، برنج ،سیب و خواص آن‌ها اشاره داشته و در بعضی روایات به طور کلی خاصیت سویق بیان شده و در بعضی موارد، از سوی امامان معصوم خوردن سویق برای درمان بیماری‌ها توصیه شده است. به طور مثال امام صادق (ع) فرموده‌اند: «سویق خالی یا با روغن زیتون، گوشت را می‌رویاند و استخوان را محکم می‌سازد و به همین دلیل به کودکان خردسال هم سویق داده شود، همچنین خوردن چهل‌روزه آن بازوان را پرتوان می‌کند.» و در جایی دیگر فرموده‌اند: «براى مسمومیت، دارویى سودمندتر از سویق سیب، سراغ ندارم».
منابع موثق علمی شیعه بالاترین درجه ارزش را به سویق داده و شمردن سویق در رتبه خوراک انبیا و مرسلین تایید دیگری بر اهمیت این ماده غذایی با ارزش می باشد. در همین خصوص، امام کاظم (ع) فرموده‌اند: «همانا سویق همراه با وحی از آسمان نازل شد.»
در بعضی روایات هم یکی از اصحاب درباره بیماری خود یا دیگری صحبت می‌کند و امام بر اساس حرف او سویق و نیز روش مصرف آن را توصیه می‌کنند.
محققان و پژوهشگران طب سنتی توصیه می‌کنند که افراد برای تقویت عمومی بدن باید سویق را به مدت ۴۰ روز مصرف کنند، اما پس از سه روز آثار آن مانند افزایش انرژی و قدرت بدنی خصوصاً در شانه‌ها قابل مشاهده است.
در ادامه احادیث مرتبط با آن را می بینیم:
امام صادق (ع) می فرمایند: السویق ینبت اللحم ویشد العظم؛ سویق باعث رویش گوشت و تقویت استخوان می شود.» (1)
یکی از علل شیوع مشکلات استخوانی و ضعف، غفلت مردم از سویق است. در روایات استفاده از سویق بسیار سفارش شده درباره سویق آمده: انما عمل بالوحی؛ سویق به سفارش وحی درست شده است. (2)
امام صادق (ع) می فرمایند: شُربُ السَّویقِ بِالزَّیتِ ینبِتُ اللَّحمَ، ویشُدُّ العَظمَ، ویرِقُّ البَشَرَةَ، ویزیدُ فِی الباهِ.؛ سویق و روغن زیتون گوشت را می رویاند و استخوان را تقویت می کند و پوست را نازک می کند و عمل همبستر شدن را زیاد می کند. (3) آنچه در روایت آمده استفاده از سویق همراه روغن زیتون است نه اینکه با هم تفت داده شود.
امام صادق (ع) می فرمایند: اسقیه السویق والسکر فإنه ینبت اللحم ویشد العظم؛ به او (کودک) سویق با شکر بده، زیرا گوشت را می رویاند و استخوان را تقویت می کند.(4) البته فقط در مورد کودکان سویق همراه با شکر خوب است و برای مردان خوب نیست چون سرد است و عمل جماع (قوای جنسی) را کم می کند.
در روایتی از شخصی به نام خضر آمده است: کنت عند أبی عبد الله (ع) فأتاه رجل من أصحابنا، فقال له: یولد لنا المولود فیکون منه القلة والضعف فقال: ما یمنژ من السویق؟! فانه یشد العظم و ینبت اللحم؛ نزد امام صادق (ع) بودم، مردی از اصحاب ما نزد امام آمد و عرض کرد فرزندان ما وقتی متولد می شوند نقص و ضعف دارند، امام فرمودند چرا سویق استفاده نمی کنید، زیرا استخوان را تقویت می کند و گوشت می رویاند. (5)
در روایت دیگری آمده است: فقال لها أبو عبد الله (ع): مالی أری جسم ابنک نحیفا؟ قالت: هو علیل، فقال لها: اسقیه السویق، فانه ینبت اللحم ویشد العظم؛ امام به خانمی فرمودند چرا فرزندت این قدر لاغر و ضعیف است، زن جواب داد او معلول است، امام فرمودند به او سویق بده زیرا سویق گوشت را می رویاند و استخوان را تقویت می کند. (6)
نکته مهمی که در این روایات اشاره شد این بود که پدر و مادر باید سویق بخورند تا بچه ها معلول و ضعیف نباشند. والدین حداقل دو هفته قبل از انعقاد نطفه سویق بخورند، و مادر دو هفته تا یک ماه بعد از انعقاد نطفه سویق بخورد، و برای بچه می توان از روز اول همراه شیر به او داد.
به غیر از تقویت استخوان ها، سویق خواص بیشمار دیگری نیز دارد که در اینجا به چند مورد آن اشاره خواهیم کرد:
به افرادی که چاق هستند یا دیابت دارند سویق جو می دهیم و به افراد لاغر سویق گندم می دهیم، سویق جو قوی می کند و سویق گندم چاق می کند و هردو باهم هم قوی می کند هم چاق.
عن علی بن سلیمان: أکلنا عِندَ الرِّضا علیه السلام رُووسا فَدَعا بِالسَّویقِ، فَقُلتُ: إنّی قَدِ امتَلأتُ. فَقالَ: إنَّ قَلیلَ السَّویقِ یهضِمُ الرُّووسَ وهُوَ دَواوُهُ. به نقل از علی بن سلیمان: نزد امام رضا علیه السلام کلّه پاچه خوردیم. پس سویق خواست. گفتم: من سیر شده ام. فرمود: «اندکی از سویق، کله پاچه را هضم می کند و دوای آن است».(7)
الإمام الباقر علیه السلام: ما أعظَمَ بَرَکةَ السَّویقِ! إذا شَرِبَهُ الإِنسانُ عَلَی الشِّبَعِ أمرَأَهُ وهَضَمَ الطَّعامَ، وإذا شَرِبَهُ الإِنسانُ عَلَی الجوعِ أشبَعَهُ، ونِعمَ الزَّادُ فِی السَّفَرِ وَالحَضَرِ السَّویقُ. سویق، چه قدر پُربرکت است! اگر انسان در حالی که سیر است، آن را بخورد، غذا را گوارش می دهد و اگر در حالی که گرسنه است، بخورد، او را سیر می سازد. سویق، چه نیکو توشه ای در سفر و در حضر است! (8)
الإمام الصادق علیه السلام: مَن شَرِبَ السَّویقَ أربَعینَ صَباحا اِمتَلَأَ کتفاهُ قُوَّةً. هر کس چهل روزْ سویق بخورد، بازوانش پُرتوان می شود. (9)
امام صادق علیه السلام: السَّویقُ یجَرِّدُ المِرَّةَ وَالبَلغَمَ مِنَ المَعِدَةِ جَردا، ویدفَعُ سَبعینَ نوعاً مِن أنواعِ البَلاءِ. سویق، تلخه را از تن، و بلغم را از معده، کاملاً جدا می کند و هفتاد گونه بلا را دور می سازد. (10)
الإمام الکاظم علیه السلام: السَّویقُ ومَرَقُ لَحمِ البَقَرِ یذهَبانِ بِالوَضَحِ. سویق خشک و آب گوشت گاو، پیسی را از میان می برند. (11)
پی نوشت ها:
1- المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج ٢، ص 488
2- المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج ٢، ص 488
3- المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج ٢، ص 488
4- قرب الإسناد، أبی العباس عبدالله بن جعفر الحمیری، ص 44، ح 143.
5- المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج 2، ص 488
6- المحاسن، احمد بن محمد بن خالد البرقی، ج 2، ص 488
7- مکارم الأخلاق، جلد 1، صفحه 354
8- طبّ الأئمّة لابنی بسطام، صفحه 67
9- الکافی، جلد 6، صفحه 306
10 – الکافی، جلد 6، صفحه 306
11- الکافی، جلد 6، صفحه 311
